64-67. สุทฺธิกปฏิสมฺภิทาญาณนิทฺเทโส

[110] กถํ อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํ? อตฺเถสุ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺเมสุ ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺตีสุ ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภาเนสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ อตฺถนานตฺเต ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมนานตฺเต ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺตินานตฺเต ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานนานตฺเต ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํ, อตฺถววตฺถาเน ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมววตฺถาเน ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ นิรุตฺติววตฺถาเน ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานววตฺถาเน ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ

อตฺถสลฺลกฺขเณ ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมสลฺลกฺขเณ ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติสลฺลกฺขเณ ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานสลฺลกฺขเณ ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ อตฺถูปลกฺขเณ ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมูปลกฺขเณ ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺตูปลกฺขเณ ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานูปลกฺขเณ ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ

อตฺถปฺปเภเท ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมปฺปเภเท ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติปฺปเภเท ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานปฺปเภเท ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ อตฺถปฺปภาวเน ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมปฺปภาวเน ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติปฺปภาวเน ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานปฺปภาวเน ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ

อตฺถโชตเน ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมโชตเน ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติโชตเน ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานโชตเน ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ อตฺถวิโรจเน ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมวิโรจเน ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติวิโรจเน ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานวิโรจเน ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ อตฺถปฺปกาสเน ปญฺญา อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมปฺปกาสเน ปญฺญา ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติปฺปกาสเน ปญฺญา นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานปฺปกาสเน ปญฺญา ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํฯ

ตํ ญาตฏฺเฐน ญาณํ, ปชานนฏฺเฐน ปญฺญาฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ, นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ, ปฏิภานปฏิสมฺภิเท ญาณํ’’ฯ

สุทฺธิกปฏิสมฺภิทาญาณนิทฺเทโส สตฺตสฏฺฐิโมฯ

68. อินฺทฺริยปโรปริยตฺตญาณนิทฺเทโส

[111] กตมํ ตถาคตสฺส อินฺทฺริยปโรปริยตฺต ญาณํ? อิธ ตถาคโต สตฺเต ปสฺสติ อปฺปรชกฺเข มหารชกฺเข ติกฺขินฺทฺริเย มุทินฺทฺริเย สฺวากาเร ทฺวากาเร สุวิญฺญาปเย ทุวิญฺญาปเย อปฺเปกจฺเจ ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโน อปฺเปกจฺเจ น ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโนฯ

อปฺปรชกฺเข มหารชกฺเขติ สทฺโธ ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข, อสฺสทฺโธ ปุคฺคโล มหารชกฺโขฯ อารทฺธวีริโย ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข, กุสีโต ปุคฺคโล มหารชกฺโขฯ อุปฏฺฐิตสฺสติ ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข, มุฏฺฐสฺสติ ปุคฺคโล มหารชกฺโขฯ สมาหิโต ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข, อสมาหิโต ปุคฺคโล มหารชกฺโขฯ ปญฺญวา ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข, ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล มหารชกฺโขฯ

ติกฺขินฺทฺริเย มุทินฺทฺริเยติ สทฺโธ ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย, อสฺสทฺโธ ปุคฺคโล มุทินฺทฺริโยฯ อารทฺธวีริโย ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย, กุสีโต ปุคฺคโล มุทินฺทฺริโยฯ อุปฏฺฐิตสฺสติ ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย, มุฏฺฐสฺสติ ปุคฺคโล มุทินฺทฺริโยฯ สมาหิโต ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย, อสมาหิโต ปุคฺคโล มุทินฺทฺริโยฯ ปญฺญวา ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย, ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล มุทินฺทฺริโยฯ

สฺวากาเร ทฺวากาเรติ สทฺโธ ปุคฺคโล สฺวากาโร, อสฺสทฺโธ ปุคฺคโล ทฺวากาโรฯ อารทฺธวีริโย ปุคฺคโล สฺวากาโร, กุสีโต ปุคฺคโล ทฺวากาโรฯ อุปฏฺฐิตสฺสติ ปุคฺคโล สฺวากาโร, มุฏฺฐสฺสติ ปุคฺคโล ทฺวากาโรฯ สมาหิโต ปุคฺคโล สฺวากาโร, อสมาหิโต ปุคฺคโล ทฺวากาโรฯ ปญฺญวา ปุคฺคโล สฺวากาโร, ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล ทฺวากาโรฯ

สุวิญฺญาปเย ทุวิญฺญาปเยติ สทฺโธ ปุคฺคโล สุวิญฺญาปโย, อสฺสทฺโธ ปุคฺคโล ทุวิญฺญาปโยฯ อารทฺธวีริโย ปุคฺคโล สุวิญฺญาปโย, กุสีโต ปุคฺคโล ทุวิญฺญาปโยฯ อุปฏฺฐิตสฺสติ ปุคฺคโล สุวิญฺญาปโย, มุฏฺฐสฺสติ ปุคฺคโล ทุวิญฺญาปโยฯ